Huiselijk Geweld

Naar aanleiding van ons onderwerp hebben twee studenten een interview gehouden met een maatschappelijk werker van de vrouwenopvang. 

 

Wat verstaat u uit het begrip veiligheid?

‘’Het begrip veiligheid is een breed begrip en kan op verschillend geïnterpreteerd worden. Ik zie het begrip veiligheid vanuit mijn vak dat je kan zijn wie je bent en dat  je gerespecteerd kan worden door je omgeving, familie en partner. 

Bij de vrouwen merk je echt dat hun vrijheid is aangetast. Dit kun je terug zien in het onzeker en afhankelijk zijn.’’

 

Hoe heeft u de keuze gemaakt om deze richting op te gaan?

‘’Ik ben er eigenlijk een beetje ingerold vanuit mijn stage. Ik was niet zo bekend met huiselijk geweld en kende ook niemand in mijn omgeving die in zo’n situatie zit of had gezeten, althans.. tot zover ik weet. Er ging een wereld voor me open, het overviel me ook een beetje’’ 

 

Hoe ziet een gemiddelde werkdag er voor u uit?

‘’Het varieert eigenlijk heel erg. Ik heb vier cliënten die ik begeleid. ’S Ochtends beginnen wij altijd met een collegiale overleg. De vrouwen wonen hier 24 uur per dag, wij bespreken in het overleg of er ’s avonds of ’s nachts iets is gebeurd. Het kan ook zijn dat een college vragen heeft over een casuïstiek.

Het komt wel eens voor dat ik ’s avonds moet werken. Dit is dan van 16.30 tot 23.00 uur, daarna komt de nachtportier. 

Na het ochtend overleg heb ik afspraken met mijn cliënten. Daarnaast behoud ik het contact met de netwerkpartners. Ik houd mijn actieplannen ook bij en vul dit dan samen met de cliënte in op de computer. In dit actieplan zetten wij per keer wat wij hebben besproken.’’

 

Wat is het fijnste aan uw werk? 

‘’Er zijn veel dingen dat ik fijn vind aan mijn werk. Bijvoorbeeld het contact met de cliënten, je bouwt echt een band op. Contact met collega’s, wij hebben een hecht team en het contact daarin is ook erg goed. Collega’s onderling helpen elkaar ook. Het is niet zo dat ik alles in mij eentje hoef te doen. In principe heb ik wel een eigen caseload, maar je bespreekt ook veel met collega’s.’’

 

Wat is het moeilijkste aan uw werk?

‘’Het moeilijkste vind ik dat feit dat sommige vrouwen niet altijd het achterste van hun tong laten zien. Dit hoeft natuurlijk niet altijd, maar in sommige gevallen voel ik dat er meer is en krijg ik het er niet uit. Dat vind ik altijd wel heel jammer.’’

 

Waar ligt het aan? Is het schaamte? Of heeft het ergens anders mee te maken?

‘’Soms ligt het aan het gebrek aan vertrouwen, dit heb ik dan meestal ook wel door. Maar soms is het ook wel een dubbele agenda, je weet dan niet zo goed waar je aan toe bent. Alsof ik mijn vinger er niet op kan krijgen.. Ik wijs de vrouwen ook op het feit dat het hun eigen verantwoordelijkheid is. ‘’

 

 

Hoe gaat u om met uw emoties? 

‘’ 9 van de 10 keer kan ik het wel van me af zetten, maar als het een hele heftige casus is moet ik er wel over praten.’’

 

Zit het in uw persoonlijkheid?

‘’Ja ik denk het. Ik heb er als stagiaire ook nooit last van gehad. Soms heb ik wel dat ik het in de auto of op de fiets probeer te verwerken en op het moment dat ik thuis kom ik het kan laten rusten. Maar dat is ook wel nodig denk ik. Je hoort zulke heftige verhalen, het is een kunst om het los te laten. Dat heb je zeker wel nodig om hier te kunnen werken. ‘’

 

Wat zijn voor u de belangrijkste eigenschappen die iemand moet bezitten om dit werk goed uit te voeren?

‘’Nuchter zijn. Je maakt veel mee en je moet ook wel kunnen relativeren. Zowel wat de dames vertellen als wat je zelf doet. 

Een teamplayer kunnen zijn. Het is een pittige baan. Je doet het ook met elkaar, je zorgt ervoor dat de vrouwen goed doorstromen om een goed leven op te kunnen bouwen. Soms heb je daarvoor elkaars adviezen nodig. 

Open minded kunnen zijn. De maatschappij verandert en het is belangrijk dat je open staat voor mensen met verschillende culturele achtergronden.

Onbeoordeeld zijn. Het is belangrijk dat de cliënte haar verhaal kan doen en dat je oprecht adviezen kunt geven. 

Humor hebben. Soms zijn alle dingen die om je heen gebeuren erg heftig en dan is het belangrijk om ook af en toe te kunnen lachen met cliënten’’

 

Wat is de leeftijdscategorie van de vrouwen die hier verblijven?

‘’Voor zover ik het zie is de gemiddelde leeftijd  20-35 jaar. Dit zijn jonge vrouwen met vaak een jong gezin. Uit ervaring is het juist dat er bij vrouwen boven de 40 jaar steeds minder huiselijk geweld voortkomt.

 

Er kwam een keer een 68-jarige vrouw binnen. Zij was 40 jaar lang slachtoffer van huiselijk geweld en ze was het zat. Het was een buitenlandse vrouw zonder beheersing van de Nederlandse taal omdat haar man dit niet tolereerde. De vrouw wilde graag vluchten maar haar man had haar paspoort verstopt. Doordat ze de Nederlandse taal niet machtig was kon ze niet communiceren en om hulp vragen. Ze dacht dat ze nergens naartoe kon gaan. Omdat haar kinderen vlak bij haar woonden kon ze ook niet naar hen toevluchten in de angst dat hij haar daar zou vinden. Op de één of andere manier is ze uiteindelijk bij ons gekomen via de politie.

 

De jongste dame die ik heb meegemaakt was 17 jaar. Vaak is het met deze meiden zo dat hun situatie te maken heeft met familie of hun broers. Heel soms ook met partners. Dan is het wel lastig om zo’n jonge meid doorgeplaatst te krijgen want met urgentie is het vaak zo dat het pas geldt vanaf 23 jaar. Dan pas wordt er gekeken naar kamer mogelijkheden. 

 

Wat ook voorkomt is eerwraak. Bij dit soort situaties heb ik contact met mijn collega’s, zij pakken dit stuk op en doen de hele screening. Zij zijn van het MEG: Meldpunt Gerelateerd Geweld. 

 

Er zijn ook opvanghuizen waar vrouwen terecht kunnen die slachtoffer zijn van eergerelateerd geweld. Dit zijn Safe houses. Hier worden de vrouwen en hun gezinnen geplaatst op het moment dat de situatie onveilig wordt. De locaties van de Safe houses veranderen regelmatig.‘’

 

Wat voor verschillende trajecten hebben jullie?

‘’Via regulier. Vaak hebben zij dan al een traject. Wij starten met een inventarisatie periode. Deze periode duurt 6 weken. In deze periode wordt er gekeken naar de veiligheid, de financiën etc. We vragen een uitkering aan zodat de vrouw een inkomen heeft. Er volgt een gesprek met de kinderen en de (ex-)partner. Wij inventariseren alles dat rond de cliënte speelt. Na 6 weken hebben wij een ‘actieplan bespreking’. Hier bespreken wij wat wij de afgelopen 6 weken hebben opgepakt en wat de volgende doelen zijn. Rond de 4e 5e week gaan wij kijken naar de doorstroom, we kijken dan of cliënte kan blijven of door kan stromen naar een begeleid wonen traject. Dit is de normale route. Een begeleid wonen traject is voor de vrouwen die iets meer tijd nodig hebben en duurt 6 à 9 maanden.  

 

Tijdens het verblijf ondersteunen wij de cliënte bij het zoeken van een woning. Ik heb al mijn cliënte een urgentie aangevraagd. Tegenwoordig is het lastig om aan een woning te komen, vooral in Amsterdam. 5% – 10%  van de woningen per jaar binnen een gemeente gaan naar bijzondere doelgroepen. Vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld en bij ons zitten  kunnen hiervan woningen toegewezen gekregen. Als die woningen op zijn heeft de cliënte pas vanaf 2016(red. het volgend jaar) er weer recht op. In Amsterdam krijgen ze een bepaald periode de tijd om te kunnen reageren op woningen, net als wij. Ze mogen twee keer weigeren maar bij de derde weigering hebben ze geen keus meer. Maar de meeste nemen het de eerste woning al aan aangezien je niet kunt weten hoe de andere zullen zijn. ‘’

 

Hoe begeleiden jullie je cliënten bij een crisis?

‘’Het hangt er vanaf, je hebt verschillende soorten crisis, bijvoorbeeld een crisis bij de vrouwen onderling. Dan is de gang van zaken dat we z’n alle in gesprek gaan en kijken wat er aan de hand is. Soms gebeurt het ook wel eens dat de familie of ex-partner voor de deur staat. Dan moeten we kijken of de cliënte nog in de opvang kan blijven wonen of dat ze per direct overgeplaatst moet worden, ook wel code rood genoemd.’’

 

Hoe gaan jullie om met cliënten die hun locatie doorgeven terwijl het geheim moet blijven?

‘’In principe ben ik er vrij luchtig over. Nederland is een klein land en de kans is altijd aanwezig dat onbevoegden erachter komen en inderdaad voor de deur staat. 

Ook zijn er zijn inderdaad soms vrouwen die zelf het adres vertellen. Eerst wordt er dan altijd gekeken of het nog veilig voor haar is of dat ze per direct overgeplaatst moet worden. Bij code rood kijken wij waar plek is in Nederland en wordt de cliënte daarnaartoe gebracht. Als de cliënte nog contact heeft met de ex partner -waar wij wel vanuit gaan, hanteren wij het Oranje Huis methodiek. Dan voeren wij een gesprek samen met de ex-partner en gezin. Dit gesprek vindt dan plaats bij ons in het hoofdkantoor. 

 

Verder staan de kinderen centraal, daar draait het uiteindelijk ook om. Wij doen ook  het stuk veiligheid rondom kinderen.’’

 

Wat voor rechten en plichten heeft een cliënte bij jullie? 

‘’Er geldt een inspanningsverplichting. Zij zijn er op vrijwillige basis: dus als een cliënte besluit weg te gaan is dat oké, alleen moeten wij wel een melding doen bij bureau Jeugdzorg of Veilig Thuis. Omdat wij dit verplicht zijn. We melden dit wel altijd. De vrouwen zijn wel verplicht deel te nemen aan de gesprekken die wij ze bieden. Zij zitten hier vanwege huiselijk geweld, het is dus een eis dat wij daaraan gaan werken. Wij zijn immers om de vrouwen ondersteuning te bieden. Wij zijn dan ook verplicht om bij de situatie te helpen en om bij het gezin te komen. Dus de inspanning moet van beide kanten komen. De veiligheid is ook een belangrijk punt. 

Deze dient gewaarborgd te worden voor de vrouwen. Als zij doorgeven waar zij zitten hebben ze niet alleen zichzelf ermee maar ook de andere vrouwen. De veiligheid waarborgen is een plicht op zichzelf.

 

Vrouwen betalen binnen de opvang voor het verblijf en een stukje voor de hulpverlening. Ook krijgen ze een woonovereenkomst, hierin staan de rechten en plichten. Een voorbeeld van een plichten is dat zij voorzichtig met de spullen om moeten gaan. ‘’

 

Hebben de vrouwen financiële verplichtingen vanuit de vrouwenopvang?

‘’Ja, de vrouwen betalen een eigen bijdragen van 413 euro. Een deel is voor het verblijf en een deel voor de begeleiding. Ik heb begrepen dat ze wel willen dat het gratis wordt, maar er moet langzamerhand wel een drempel zijn om deze bedden alleen te gebruiken als het echt nodig is. we zijn een stichting en dus non-profit. De wens dat het gratis wordt is dus moeilijk waar te maken ‘’

 

Welke gevolgen zitten eraan vast als de regels worden overtreden?  

‘’In het ergste geval worden ze uit huis gezet. Dit is helaas wel eens gebeurd. Niet zo vaak, gelukkig.’’

 

Wat voor hulp bieden jullie aan kinderen?

‘’Kinderen gaan elke dag naar Kinderwerk. Daar hebben wij roosters voor per leeftijdscategorie. Schoolgaande kinderen gaan in de buurt naar school en op woensdag is Toontje voor alle kinderen. 

 

Schildpad Toontje is een handpop die ook slachtoffer is van huiselijk geweld. Toontje heeft een koffertje. Een collega van mij is gedragstherapeute en vertelt (als Toontje) over de situaties die hij meegemaakt heeft. Dit is goed om de kinderen te kunnen leren praten over wat zij meegemaakt hebben. Het doel is dat de kinderen op een spelende manier het kunnen hebben over het geweld waarvan zij getuigen zijn geweest. De groep is intiem en bestaat uit een klein aantal. De kinderen zijn meestal tussen de 4 en 7 jaar en worden in aparte groepen ingedeeld om de interactie bij de groep te kunnen houden. Wij hebben ook een ‘boosheids-ei’, hier kunnen de kinderen even zitten om af te koelen. Er komen natuurlijk heel veel emoties vrij. Ook oefenen de kinderen bijvoorbeeld hun grenzen aan te geven. Bijvoorbeeld met het zinnetje ‘Stop, hou op!’

 

Spelende wijs leren zij te kunnen praten over huiselijk geweld en hun grenzen aan geven. Het is een heel mooi concept.

 

Hoe zit het met kinderen die zo getraumatiseerd zijn dat er meer nodig is?

‘’Wij hebben hiervoor contact met Altra (opvoedingsondersteuning, red.). Met hen kijken wij wat zij kunnen bieden. Soms is bureau jeugdzorg erbij betrokken, zij doen vaak ook traumatherapie.’’

 

Tot welke leeftijd kan een zoon van een slachtoffer in een vrouwenopvang verblijven?

‘’Het is op maat, wij kijken meestal naar wat er mogelijk is maar in principe zijn het mannen tot 18. Al is dit niet altijd het geval, vorig jaar bijvoorbeeld hadden wij een gezin van drie kinderen en er was een zoon van 21 jaar bij. Zij waren allemaal slachtoffer van huiselijk geweld. We moeten er wel goed naar kijken omdat vrouwen het feit dat er een volwassen man bij hen woont moeilijk kunnen vinden. Het is belangrijk dat het goed in de gaten wordt gehouden en of het wel past. Maar het is wel mogelijk, zolang het maat gericht is. ‘’

 

Hoe lang spelen de situaties van de vrouwen op het moment dat zij hier binnenkomen? 

‘’Gemiddeld speelt het rond de 9 jaar. Soms is het vanuit huis, dat de vader, moeder, opa of oma sinds de jeugd voor een onveilige sfeer heeft gezorgd. Soms komen er ook vrouwen die er voor het eerst mee te maken krijgen met een nieuwe partner.

 

Organiseren jullie activiteiten voor vrouwen? 

‘’Wij organiseren thema bijeenkomsten. Dit heeft als doel om de vrouwen te

kunnen empoweren. Wij willen hen duidelijk maken dat ze samen in een groepsproces zitten en dat ze van elkaar moeten leren.’’ 

 

‘’Soms is het niet dezelfde situatie maar zijn het wel dezelfde gevoelens en/of overeenkomsten dat zij meegemaakt hebben of waar zij wellicht instaan. ‘’

 

Wat kunnen vrouwen nadat ze een gedurende tijd bij de vrouwenopvang een traject hebben gevolgd dat ze voorheen niet konden?

‘’Ze zijn onafhankelijk. Ze hebben inzicht in wat er speel en wat ze nodig hebben. Bijvoorbeeld hoeveel schulden ze hebben en dat ze zelf dingen durven te gaan regelen. ‘’

 

Bieden jullie ook hulp aan cliënten die verslaafd zijn?

‘’Ze worden extern geholpen. Wij proberen uit te zoeken wat de verslavingen zijn. Soms hebben we vrouwen die dan verslaafd zijn aan alcohol, heel soms drugs. ‘’

 

Kunnen zij dan gewoon hier blijven?

‘’Ja, alleen is alcohol en drugs hier niet toegestaan en is het verplicht dat ze hulp zoeken voor hun verslaving. ‘’

 

Hoe ziet het team van de vrouwenopvang eruit?  

‘’Wij hebben hier maatschappelijk werkers en collega’s die een pedagogisch achtergrond hebben maar in principe gewoon functioneren als gezinshulpverleners. We hebben geen psychologen maar werken samen met i-Psy. Dit is een instelling die gespecialiseerd is in interculturele psychiatrie. Zij doen de diagnosegesprekken. Verder is ons expertise het huiselijk veld. 

 

Zijn er ook mannelijke hulpverleners binnen de organisatie?

‘’Toevallig is er bij ons één. Het trekt de vrouwen over het algemeen wat meer aan maar er zijn ook veel mannen op andere locaties. Dat maakt niet zo veel uit.’’ 

 

Hoeveel vrouwen zijn er ongeveer jaarlijks slachtoffer van huiselijk geweld?

‘’Ik denk dat het er wel heel veel zijn. van kinderen waren het er ook al heel veel, uit mijn hoofd 13.000. bij vrouwen weet ik het alleen niet exact. Vorig jaar hebben wij denk ik 250 vrouwen opgenomen.’’

 

Hoeveel vrouwenopvangen zijn er in Nederland?

‘’Weet ik niet exact. Sommige provincies heb je er meerdere. Een stuk of 20 à 25. ‘’

 

Wat zouden uw tips en/of adviezen zijn op het moment dat iemand in een situatie zit van huiselijke geweld?

‘’Wij adviseren altijd om de politie erbij te halen bij noodgevallen. We nemen in de avond en het weekend ook telefoontjes op van vrouwen. We vertellen ze dan om in noodgevallen de politie te bellen zodat hen de situatie in de hand kunnen houden en een veilige plek voor het slachtoffer(s) kan (kunnen) vinden. ‘’

 

Wat zou u als tip kunnen geven voor naasten en omstanders van een slachtoffer van huiselijk geweld? 

‘’Ik zou zeggen: ga naar Veilig thuis of naar een wijkteam om het in ieder geval te melden. Dan kunnen zij misschien een keer langskomen om in gesprek te gaan.’’

 

Zijn dit anonieme meldingen?

‘’Bij het steunpunt zijn het anonieme meldingen ja’’

 

Huiselijk geweld is strafbaar. In hoeverre helpen jullie vrouwen in de opvang komen juridisch gezien?

‘’We spelen alles door naar een advocaat.’’

 

Hoe kunt u herkennen dat een verhaal van een slachtoffer echt is?

‘’Dat is wel heel lastig ja. Dat is ook iets waar de politie vaak tegen aanloopt. Bijvoorbeeld als het gewoon rustig is als ze langs komen. meestal is het de buurvrouw die belt als ze bezorgd is omdat ze altijd geruzie hoort.’’

 

Heeft u wel eens meegemaakt dat delen van het verhaal van een slachtoffer niet klopten?

‘’Ik heb het zelf nooit meegemaakt. Maar mijn collega’s hebben wel eens meegemaakt dat het doel van het ‘slachtoffer’ pure huisvesting was.’’

 

Werken de partners ook mee met bijvoorbeeld gesprekken nadat het slachtoffer hier hulp heeft gezocht?

‘’Meestal wel ja. Een heel enkele keer niet, maar vaak willen ze er ook uit zien te komen’’

 

Hoe wordt hiermee omgegaan?

‘’De vrouwen hebben dan een paar dagen de tijd om alles te regelen en dan stopt het traject. Ik heb wel meiden op intakegesprek gehad waar het echt om huisvesting ging. ‘’

 

‘’De bedden zijn heel duur en er zijn er niet zoveel van in Nederland. We moeten dus goed kijken of het echt noodzakelijk is. Anders worden de bedden bezet gehouden terwijl het geen urgentie heeft. daar zijn we altijd heel strikt in. We zetten mensen niet graag op straat maar moeten een ergens een grens trekken. Vaak zoeken we ook wel mee met maatschappelijke opvangen’’

 

Hoeveel kost zo’n bed ongeveer?

‘’De exacte prijs weet ik niet. Per nacht is het wel denk ik €1000. ’s Nachts is er iemand die rondloopt, ’s avonds zijn twee medewerkers als aanspreekpunt. Je hebt heel veel kosten zoals kamer, spullen en pand.’’ 

 

Hoe is jullie samenwerking met de politie?

‘’Goed. Er zijn ook samenwerkingsafspraken. Mijn collega heeft regelmatig contact met de politie (wijkagent). Zodra er wat is staan ze voor ons klaar. Als we bv. het idee hebben dat er familie voor het pand staat blijven ze zo veel mogelijk in de buurt.’’

 

Is het wel eens gebeurd dat het mis ging?

‘’Voor zover ik weet niet. Meestal verloopt het wel rustig of komen ze sowieso het pand niet in. Als er wordt aangebeld zeggen wij dat er geen vrouwen wonen of dat wij die persoon niet kennen.’’

 

Neemt de politie het wel serieus?

‘’Het wisselt natuurlijk. Het is erg lastig soms omdat de politie een klein stukje van de situatie ziet. Wel zeg ik: blijf bellen. Van de meldingen die komen wordt er een dossier opgebouwd. Hoe meer meldingen, hoe groter het dossier. ‘’

 

Waarom is er een mannenopvang opgericht?

‘’Ook mannen zijn slachtoffer van huiselijk geweld en hebben een crisishuis nodig. Heel soms wordt er een man bij ons geplaatst en houden we contact met de mannenopvang. Dit valt trouwens ook onder onze organisatie. Het zijn er wel vrij weinig.’’ 

 

Wanneer is de mannenopvang opgericht?

‘’Het bestaat niet heel lang, volgens mij een aantal jaar geleden.’’ 

 

Mogen er ook kinderen mee naar de mannenopvang? 

Het is mogelijk natuurlijk maar tot op heden zien we voornamelijk jongens van een Marokkaans of Turks afkomst die homoseksueel zijn en door de familie worden afgestoten. Er zijn echter wel veel mannen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld maar toch niet komen naar zo’n opvang. Een beetje omdat dit in de samenleving niet zo snel getolereerd wordt door het idee dat de man de baas is.’’ 

 

Aangezien wij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening volgen, vroegen wij ons af wat voor taken wij als een SJD-er binnen de vrouwenopvang zouden hebben?

‘’Wij hebben inderdaad juridische dienstverleners. Zij zoeken de dingen uit voor bijvoorbeeld vrouwen met een verblijfsstatus, informatie over IMD en de financiële aspecten. Eigenlijk alles wat onder het juridische valt bespreken wij met hen. Het is best wel breed’’

 

Hoe zit het met de term ‘Blijf huis’ ? 

‘’Het Blijf van mijn lijfhuis is een beetje een verouderde naam. Het werd zo genoemd omdat het vroeger huisvrouwen waren, alles werd samen gedaan en op de ouderwetse manier.  Nu hebben de vrouwen alleen een gezamenlijke keuken en een eigen kamer. Het liefst willen de vrouwen anno nu zelfstandig op hun eigen benen kunnen staan. Daarom wordt het tegenwoordig vaker ‘’vrouwenopvang’’ genoemd. ‘’